Nowotwory prostaty (stercza) są najczęstszymi nowotworami mężczyzn w EU i USA, a w ostatnich kilku latach „wyprzedziły” raka płuca. 

Odpowiadają za 15% zachorowań mężczyzn ogółem a najczęściej występują w 5 i 8 dekadzie życia, ze szczytem zachorowań między 60 a 74 rokiem życia (dane z KRN 1999-2021).

Rak prostaty to nowotwór złośliwy, który rozwija się w gruczole krokowym mężczyzn. Prostata odpowiedzialna jest za produkcję płynu, w którym znajdują się plemniki. Płyn ten znajduje się w męskiej spermie i ma charakterystyczny białawy odcień. Ten płyn pełni funkcje odżywcze dla plemników, w ich drodze do kobiecej komórki jajowej. Prostata pełni więc ważną dla męskiej płodności i aktywności seksualnej rolę.

Główną przyczyną rozwoju raka prostaty jest nieprawidłowy wzrost komórek gruczołu krokowego, który prowadzi do powstania guza. Istnieje wiele czynników ryzyka, które mogą zwiększyć szanse na rozwinięcie się tej choroby, takich jak wiek, genetyka, dieta czy obciążenie rodzinne. 

Badania wykazują, że objawy łagodnego przerostu prostaty (nie nowotworu złośliwego) występują u ok. 31% mężczyzn powyżej 50. roku życia i co najmniej 50% powyżej 60. roku życia. Łagodny rozrost prostaty jest nieuniknioną chorobą starzejącej się populacji męskiej, podobnie jak nowotwór. Średni czas życia mężczyzn uległ wydłużeniu o prawie 20 lat, co ma swoje konsekwencje.

Rak prostaty może być przez pewien czas bezobjawowy, co sprawia, że diagnoza jest często stawiana już po pojawieniu się zaawansowanych stadiów tego nowotworu. Dlatego tak ważna jest regularna kontrola u urologa oraz wykonywanie badań w celu wczesnego wykrycia i skutecznego leczenia.

Istnieje powiązanie między wiekiem a częstością występowania tego nowotworu, z tendencją wzrostu ryzyka wraz z wiekiem. Ponadto, czynniki genetyczne, takie jak mutacje genów (BRCA1, BRCA2, CHEK2 i inne), mogą znacząco zwiększać podatność na raka prostaty (występują u 15% chorych). Dieta bogata w nasycone tłuszcze zwierzęce (masło, smalec, tłuste mięsa), również jest czynnikiem ryzyka.

Istotnym aspektem jest również wpływ hormonalny, gdzie testosteron oraz jego konwersja do dihydrotestosteronu mogą stymulować wzrost komórek prostaty, a tym samym sprzyjać rozwojowi raka. Kastraci i mężczyźni z niskimi hormonami przysadkowymi (LH, FSH) rzadko chorują. Zależność od hormonów wykorzystuje się w leczeniu tej choroby.

Wśród rodzajów raka prostaty występują: gruczolakorak zwykły –  najczęstszy typ raka prostaty, stanowiący około 95% przypadków. Rozwija się z komórek gruczołowych produkujących płyn prostatyczny; gruczolakorak drobnokomórkowy: jest to rzadki i bardziej agresywny typ gruczolakoraka, charakteryzujący się szybkim wzrostem i wczesnymi przerzutami; rak drobnokomórkowy – bardzo agresywny typ nowotworu, który stanowi niewielki procent przypadków raka prostaty, jest trudny do leczenia i często wykrywa się go w zaawansowanym stadium; rak urotelialny – kolejny rzadki typ raka prostaty, który zwykle rozpoczyna się w komórkach wyściełających przewód prostaty, jest bardziej powszechny w przypadku raka pęcherza moczowego; mięsak – bardzo rzadki typ raka prostaty, który powstaje z tkanek miękkich, takich jak mięśnie, tłuszcz lub tkanka łączna okalające prostatę.