
- Dotyka najczęściej po 60 rż.
- Powodowany zanieczyszczeniami powietrza i paleniem tytoniu.
- Wysoka umieralność!
- Występuje w 90% u palaczy tytoniu!
Rak płuca
Informacje ogólne
Rak płuca jest jednym z najczęściej występujących nowotworów zarówno w Polsce, jak i na całym świecie. Jest to choroba, która rozwija się głównie w tkankach płucnych i może mieć różne rodzaje.
Najczęstsze rodzaje raka płuc to rak drobnokomórkowy i rak niedrobnokomórkowy. Rak drobnokomórkowy stanowi około 15% przypadków, podczas gdy rak niedrobnokomórkowy stanowi pozostałe 85%.
Przyczyny raka płuc są zróżnicowane, ale najważniejszym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu i zanieczyszczenie atmosfery. Osoby palące mają znacznie większe prawdopodobieństwo zachorowania na raka płuc w porównaniu do osób niepalących. Inne czynniki ryzyka obejmują narażenie na dym tytoniowy pasywny, narażenie na substancje chemiczne takie jak azbest czy promieniowanie jonizujące.
Płuca są niezwykle skomplikowanym narządem, złożonym z wielu elementów, takich jak pęcherzyki, przewodziki pęcherzykowe, naczynia włosowate i inne struktury. W przeciwieństwie do innych organów, np. jelita grubego czy szyjki macicy, które są łatwo dostępne i można je zbadać w celu wykrycia ewentualnych zmian nowotworowych, badanie płuc jest bardziej skomplikowane. Płuca działają jako skuteczne filtry, które zbierają wszystko to, co wdychamy. Im drobniejsze cząsteczki, tym „głębiej” mogą wniknąć do płuc a nawet krwioobiegu (np. pyły PM2.5). Ze względu na swoją unikalną budowę diagnoza często jest trudna.
Wyleczalność raka płuc zależy od stadium choroby oraz od czasu rozpoznania. Niestety, wiele przypadków jest diagnozowanych już we względnie zaawansowanym stadium, gdyż ten nowotwór często nie daje oznak nawet we wczesnym stadium, co utrudnia skuteczne leczenie. Wczesne wykrycie raka płuc jest kluczowe dla zwiększenia szans na wyleczenie.
Statystyki
Zapadalność na raka płuc w Polsce jest wysoka i stale rośnie. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), liczba nowych przypadków raka płuc wynosiła około 21-23 tysięcy rocznie w ostatnich latach, w tym u mężczyzn dwa razy częściej.
Wiek chorych na raka płuc również jest istotnym czynnikiem. Większość przypadków dotyczy osób powyżej 60 roku życia, zwłaszcza tych, którzy byli długotrwałymi palaczami (~90% chorych to byli lub obecni palacze). Istnieje nawet specjalna wielkość do szacowania ryzyka dla palaczy – tzw. paczkolata.
Niestety większość diagnoz to IV stopień, który statystycznie daje poniżej 20-35% szans na przeżycie w ciągu 5 lat.
Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania
Wśród czynników ryzyka największą rolę odgrywają:
- wiek powyżej 60 lat,
- palenie tytoniu (papierosów itd.),
- zanieczyszczenie powietrza w miejscu pracy i zamieszkania:
- radon, azbest, pyły krzemionki, sadza, pyły metali ciężkich,
- smog, węglowodory, dym ze spalania paliw, spaliny silników Diesla,
- opary chemiczne, pary i gazy techniczne (w tym w środowisku pracy),
- wcześniejsza radioterapia klatki piersiowej (np.: przy nowotworach piersi),
- wcześniejsze występowanie raka płuc w rodzinie.


Typowe objawy
Objawy raka płuca, na które należy zwrócić uwagę, to m.in.:
- kaszel, który nie mija,
- duszności,
- świst przy oddychaniu,
- chrypka,
- krwioplucie (odkrztuszanie plwociny i wydzieliny z krwią),
- bóle w klatce piersiowej,
- chroniczne zmęczenie,
- powiększenie węzłów chłonnych nadobojczykowych i/lub szyi,
- obrzęki w rejonie głowy.
Rzadziej występują objawy neurologiczne związane z działaniem guzów na okoliczne nerwy lub objawy krążeniowe – tzw. zespół żyły głównej górnej (jest czasem uciskana przez guz).
Profilaktyka I fazy - styl życia
Rak płuc jest jednym z najczęstszych nowotworów na świecie i stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Jednak istnieje wiele działań, które można podjąć w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania na ten rodzaj raka.
- Rzucenie palenia lub nie rozpoczynanie palenia wyrobów tytoniowych
- Nieużywanie e-papierosów / vaporyzerów
- Unikanie dymu papierosowego (palenie bierne)
- Unikanie dymu, koncentracji spalin samochodowych
- Nie wychodzenie na zewnątrz w trakcie złej jakości powietrza (smog, zapylenie)
- Dbanie o czyste powietrze podczas pracy (zapylenie, pary i gazy, substancje chemiczne, azbest) - stosuj maski BHP, odciągi!
- Dbanie o czyste powietrze w domu (oczyszczacze powietrza)
- Chodzenie w maseczce przeciwpyłkowej i z filtrem węglowym, stosowanie filtrów węglowych do samochodu
- Regularne uprawianie sportu (na nie tyle świeżym, co czystym powietrzu!) aby dbać o wydajność płuc
- Odpowiednie leczenie wszystkich infekcji dolnych dróg oddechowych
- Zdrowa dieta bogata w warzywa (krzyżowe) i owoce, kwasy omega
- Unikanie stresu
Profilaktyka II fazy - badania kontrolne
Regularne badania profilaktyczne również odgrywają kluczową rolę w wykrywaniu raka płuc we wczesnym stadium. Typowych badań przesiewowych o wysokiej skuteczności i specyficzności jednak nie ma.
Osoby narażone na większe ryzyko, takie jak palacze lub osoby pracujące w środowiskach silnie zanieczyszczonych, powinny regularnie poddawać się badaniom, takim jak:
- RTG płuc lub TK płuc (w tym niskodawkowa TK)
- Spirometria
- Markery nowotworowe z krwi: SCC-Ag, Cyfra 21-1, NSE
- USG węzłów szyjnych nadobojczykowych, USG płuc i klatki piersiowej
- Badanie wydzielin (plwociny, flegmy) z dolnych dróg oddechowych (dla pacjentów z podejrzeniem)
W ramach męskiego przeglądu zdrowia typowo wykonuje się jedynie RTG płuc.
Rządowy program - Wczesnego Wykrywania Raka Płuca
Istniał Ogólnopolski Program Wczesnego Wykrywania Raka Płuca (WWRP) za pomocą Niskodawkowej Tomografii Komputerowej (NDTK) kierowany do osób od 55 roku życia (palaczy oraz palaczy, którzy nie rzucili palenia na dłużej niż 15 lat).
Trwał do końca listopada 2023. Więcej o nim: https://www.gov.pl/web/zdrowie/program-badan-w-kierunku-wykrywania-raka-pluca
Rak płuca u osób niepalących
Niestety, osoby nie palące aktywnie również są narażone na raka płuca. W szczególności osoby mające kontakt z zanieczyszczeniami powietrza w pracy lub miejscu zamieszkania. Korzystajmy ze środków ochrony indywidualnej! Unikajmy dymów i spalin.
Niestety, małżonkowie osób czynnie palących mają podwyższone ryzyko raka płuca!
Źródła dla dociekliwych
Poniżej źródła, gdzie znajdziesz więcej specjalistycznych informacji:
https://pacjent.gov.pl/programy-profilaktyczne/profilaktyka-raka-pluca
https://www.onkonet.pl/dp_rakpluca3.php
https://onkologia.org.pl/pl/nowotwory-pluca-i-oplucnej-czym-sa
Strona jednego z lepszych w Polsce specjalistów – prof. Zieliński: https://chroniezdrowie.pl/index.php?id=68&MP=68-82
Społeczności pacjentów i ozdrowieńców
Grupy social-media i fora dyskusyjne dla ludzi z podejrzeniem lub rozpoznaniem:
Grupa FB „Rak płuca.To się leczy” https://www.facebook.com/groups/rakplucatosieleczy/
Grupa FB „Rak płuca” https://www.facebook.com/groups/rakpluc.lungcancer/
Grupa FB „Leczenie raka płuca” https://www.facebook.com/groups/874261493327092/
Grupa FB „Rak płuca – ostatnia walka i życie po życiu” https://www.facebook.com/groups/336227456889144/
Polecamy konsultować metody leczenia z kilkoma specjalistami. W mediach społecznościowych wiele osób promuje alternatywne terapie leczenia głównego lub wspomagającego, które mogą nie być skuteczne.