Rak i nowotwory (neoplasia) - Męska Materia - profilaktyka męskich nowotworów i nie tylko

POJĘCIA

Czym jest rak i nowotwór?

Rak i nowotwór to dwa terminy często używane w kontekście chorób, zwłaszcza w dziedzinie medycyny. Chociaż są one często używane zamiennie, istnieje pewna różnica między nimi. Oba pojęcia dotyczą zaburzeń genetycznych, które skutkują niekontrolowanym rozrostem komórek ciała.

Zaburzone geny w komórce to źródło nowotworów

Nowotwór (potocznie rak) to nabyta choroba genetyczna, polegająca na mutacji – w następstwie uszkodzeń DNA – genów regulujących i ograniczających rozmnażanie komórek ciała.

W każdym wielokomórkowym organizmie (tak jak człowiek) wymagane jest odpowiednia liczba komórek danego rodzaju, odpowiadających budowie anatomicznej – po prostu w danym miejscu powinny być komórki danego rodzaju a nie inne. Nowotwór może zacząć się rozwijać początkowo nawet z jednej komórki.

Organizm wysyła więc „starym” komórkom sygnały dotyczące końca ich życia, jak również one same (w swoim „wnętrzu”) mają „zaprogramowaną śmierć” – tzw. apoptozę.

Niestety w przypadku, w którym, z przyczyn wrodzonych (tzw. genetyczne czynniki), przyczyn losowych lub środowiskowych (czynniki ryzyka – substancje chemicznych, warunki fizyczne oraz styl życia), geny regulujące podział komórki jak i apoptozę są uszkodzone, te komórki nie posiadają własnego ograniczenia wzrostu oraz nie reagują na sygnały z organizmu dotyczące końca ich życia. Rozrastają się w sposób niekontrolowany.

Można rozróżnić 3 etapy powstawania nowotworu:

Inicjacja – pojawia się pierwsza mutacja w komórce, wynikła najczęściej pod wpływem czynnika rakotwórczego lub spontanicznie.
Promocja – rozwijają się klony zmutowanej komórki, które również zawierają mutację. Mogą jej sprzyjać kolejne onkogenne czynniki, przewlekłe stany zapalne lub np. niektóre wirusy.
Progresja – to już nieodwracalny etap, gdzie pojawiają się kolejne, nowe zaburzenia w budowie komórek (nie są już one tego rodzaju co pierwotnie w danym miejscu). Powstają złośliwe komórki mogące naciekać i tworzyć przerzuty.

Rozwój nowotworu zwykle jest procesem długotrwałym. Średni rozwój guza o średnicy 1 cm (tzn. choroba we w miarę wczesnym stadium – stage I/II) wynosi około 5 lat. Często najpierw pojawia się tzw. nowotwór in-situ (bez inwazji na otaczające tkanki).

Jednak dla najbardziej agresywnych typów może to być tylko kilka-kilkanaście tygodni, dlatego tak istotna jest stała uważność onkologiczna (obserwacja objawów i zmian w organizmie, szybka konsultacja lekarska) oraz regularne badania profilaktyczne (ogólne i pod kątem nowotworu).

Są też nowotwory, które mogą rozwijać się kilkanaście lat – stąd tak ważny jest codzienny zdrowy styl życia.

Podstawowa różnica - czym różni się rak i nowotwór?

Nowotwór jest szerokim terminem odnoszącym się do nieprawidłowego (nieograniczonego) wzrostu komórek, jak wyżej opisano.

W konsekwencji nowotwór może obejmować zarówno zmiany łagodne (niezłośliwe), jak i złośliwe.

Guzy łagodne rosną powoli i nie naciekają sąsiednich tkanek ani narządów. Co nie oznacza, że nie powinny być obserwowane, ponieważ ich rozrost („rozpychanie się”) może np. powodować szkodliwy ucisk innych tkanek – np. naczyń krwionośnych czy nerwów.

Z kolei guzy złośliwe mają zdolność do niszczenia otaczających tkanek oraz tworzenia tak zwanych przerzutów do innych części ciała (komórki nowotworowe „wędrują” z krwią lub limfą, do organów lub węzłów chłonnych). Nie jest do końca znane co sprzyja tworzeniu przerzutów przez komórki nowotworowe. Istnieje kilka teorii:

TBC

Czasem stosuje się wymiennie pojęcie neoplazja, które jest ogólnym terminem odnoszącym się do nowotworu lub rozrostu komórek. Oznaczana jest na opisach badań i dokumentach medycznych skrótem „npl„.

Rak jest konkretnym rodzajem nowotworu złośliwego, wywodzącym się z komórek nabłonkowych różnych organów. Jest to również wynik mutacji genetycznych lub wywołanych czynnikami środowiskowymi – komórki nabłonka mają styczność z różnymi substancjami w naszym ustroju, które zwiększają ryzyko, że komórki nabłonkowe organizmu staną się złośliwe, zgodnie z mechanizmem opisanym powyżej.

Rak może więc występować w wielu różnych narządach i tkankach ciała, ale które mają nabłonek (np.: rak płuca, rak jelita, rak jajnika itd.).

W skrócie, rak jest jednym z rodzajów nowotworu – konkretnie złośliwym rozrostem komórek nabłonkowych organizmu.

Termin „nowotwór” jest bardziej ogólny i obejmuje zarówno guzy łagodne, jak i złośliwe.

Niemniej jednak, potocznie używa się tego słowa na określenie wszystkich nowotworów złośliwych.

Jest też po prostu.. krótkie a każdy zrozumie o co chodzi.

Nowotwór łagodny

Nowotwory łagodne są jednym z dwóch głównych typów nowotworów, obok nowotworów złośliwych.

Są to guzy, które rozwijają się z komórek w organizmie, ale nie inwadują (naciekają) sąsiednich tkanek ani nie rozprzestrzeniają się do innych części ciała. Jego komórki zachowują normalne cechy i funkcje, a ich wzrost jest kontrolowany przez organizm. W przeciwieństwie do nowotworów złośliwych, które mogą być agresywne i niszczycielskie dla zdrowia, nowotwory łagodne są zazwyczaj bezobjawowe i rzadko stanowią zagrożenie dla życia.

Komórki w nowotworach łagodnych mogą pochodzić z różnych tkanek lub narządów w organizmie. Mogą to być na przykład guzy skóry (np. brodawczaki), guzy mózgu (np. nerwiaki), guzy naczyń (np. naczyniaki) lub guzy gruczołowe (np. torbiele).

Rozrost nowotworu łagodnego jest ograniczony do określonego obszaru i nie przenika do otaczających tkanek ani narządów. Guzy te mogą jednak powodować objawy lokalne, takie jak ucisk na sąsiednie struktury lub zaburzenia funkcji narządu. Przez to są często usuwane chirurgicznie lub innymi metodami.

Ważne jest odróżnienie między nowotworem łagodnym a nowotworem złośliwym, ponieważ mają one różne konsekwencje dla zdrowia i wymagają różnych podejść terapeutycznych. Dlatego diagnoza lekarzy i ocena charakteru guza (badanie histopatologiczne) są kluczowe dla odpowiedniego leczenia i opieki nad pacjentem.

Nowotwór złośliwy

Nowotwory złośliwe, są chorobami charakteryzującymi się niekontrolowanym wzrostem i podziałem komórek w organizmie. Definicja nowotworu złośliwego opisuje go jako guza, który może naciekać pobliskie tkanki i przenikać do innych części ciała, niszcząc je (zajmując miejsce normalnych komórek).

Komórki nowotworowe różnią się od zdrowych komórek organizmu. Zamiast normalnie rosnąć i umierać, komórki nowotworowe mają zdolność do nieograniczonego rozrostu. Ten niekontrolowany rozrost prowadzi do powstania ich skupiska tzw. guza.

Leczenie nowotworów złośliwych może obejmować różne metody, w zależności od rodzaju i zaawansowania choroby. Najczęściej stosowane metody leczenia to chemioterapia, radioterapia oraz operacja wycięcia guzów.

Chemioterapia polega na stosowaniu leków przeciwnowotworowych, które mają na celu niszczenie komórek nowotworowych, które charakteryzują się szybkim podziałem lub hamowanie ich wzrostu.

Radioterapia wykorzystuje promieniowanie jonizujące do uszkodzenia DNA komórek nowotworowych i uniemożliwienia im dalszego podziału.

Operacja wycięcia guza jest często stosowana w przypadku możliwości usunięcia całkowicie zmienionej tkanki z pewnym marginesem. Celem operacji jest usunięcie guza oraz ewentualnie pobliskich chorych tkanek, które mogły zostać zaatakowane (radykalna resekcja).

Ważne jest, aby zrozumieć, że każdy przypadek nowotworu złośliwego jest inny i wymaga indywidualnego podejścia do leczenia. Wielu pacjentów otrzymuje kombinację różnych metod terapeutycznych w celu maksymalizacji skuteczności leczenia i poprawy jakości życia.

Zapoznaj się z "dziadami"

Poniżej znajdziesz odnośniki do podstron poświęconych najpopularniejszym męskim nowotworom - popularnie zwanych przez chorych "dziadami". Świadomość tych najpopularniejszych męskich nowotworów oraz przestrzeganie zdrowego stylu życia to metoda zapobiegania im. Regularne badania lekarskie i prowadzenie zdrowej diety i aktywnego stylu życia mogą zdecydowanie wpłynąć na redukcję ryzyka rozwoju nowotworów u mężczyzn. Kolejność odpowiada częstotliwością zachorowania u mężczyzn w Polsce.