Nowotwory jąder

UWAGA:

Szukasz wsparcia lub wskazówek?

Masz podejrzenie guza jądra?

„Wymacałeś coś” ale nie wiesz co dalej (gdzie się zgłosić)?

Nie wiesz jak powinna wyglądać opieka lub leczenie?

Chcesz po prostu pogadać z kimś, kto też przechodził tą chorobę?

Zadzwoń na nasz Jądrowy Dyżur:

+48 733 498 284

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

Informacje ogólne

Nowotwory jądra są najczęstszymi nowotworami młodych mężczyzn – występują już u nastolatków a typowo od 2 do 4 dekady życia.

Odpowiadają za 25% zachorowań w tej grupie wiekowej!

Jest to choroba, która rozwija się głównie w jądrze, choć rzadko również poza nim (np. w przypadku wcześniejszego niezstąpienia jądra – w jamie brzusznej).

Najczęstsze rodzaje nowotworów jąder to nasieniak i cała grupa tzw. nienasieniaków.

Nienasieniaki stanowią około 60% przypadków, podczas gdy nasieniak stanowi pozostałe 40%. Te pierwsze charakteryzują się szybszym rozwojem przerzutów i gorszym rokowaniem niż czysty nasieniak.

Mimo to, oba rodzaje są bardzo dobrze uleczalne, jeśli są zdiagnozowane w stopniu I lub II (tzn. wcześnie).

Przyczyny nowotworów jądra nie są jednoznacznie ustalone, mimo wielu badań w przeszłości. Czynnikiem ryzyka są zaburzenia w rozwoju jąder czy też obciążenia rodzinne. Niektórzy upatrują źródeł w nieodpowiedniej temperaturze jąder a za wzrost zachorowań obwiniają.. pampersy, czy telefony komórkowe noszone w kieszeniach spodni. Wraz z postępem gospodarczym w krajach coraz częściej obserwuje się wzrost zachorowań na te nowotwory. To sugeruje istotne znaczenie czynników środowiskowych. Przykładem takich czynników są substancje chemiczne znajdowane w pestycydach czy plastikach, benzynach.

Jądra są złożonym narządem składającym się z kilku warstw tkanek. W przeciwieństwie do innych organów wewnętrznych, dzięki ich umiejscowieniu na zewnątrz jam ciała (w worku mosznowym) można je w miarę łatwo zbadać w celu wykrycia ewentualnych zmian nowotworowych.

Niestety, wiele przypadków jest diagnozowanych już we umiarkowanie zaawansowanym stadium (III), gdzie nowotwór utworzył przerzuty do przestrzeni zaotrzewnowej, płuc czy nerek lub wątroby, co utrudnia leczenie ale rokowania nadal są dobre.

Wczesne wykrycie jest kluczowe dla zwiększenia szans na szybkie wyleczenie. Wyleczalność nowotworów jądra „w ogóle” jest zwykle ponad 85%.

Zgodnie z zaleceniami Europejskiego Towarzystwa Onkologicznego pacjenci są obserwowani przez 5 a nawet 10 lat od zakończenia leczenia.

Statystyki

Zapadalność na nowotwory jąder w Polsce rośnie i wynosi około 1100-1300 przypadków rocznie (1303 w 2021).

To bardzo mało, co jednak ma konsekwencje dla ich leczenia – mniej lekarzy specjalizuje się w nich.

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania

Wśród czynników ryzyka największą rolę odgrywają:

wnętrostwo, niezstąpione jądra, wędrujące jądra,
zaburzenia hormonalne u matki w czasie ciąży,
palenie tytoniu (papierosów itd.), duża ekspozycja na dymy i spaliny,
wystąpienie nowotworów jądra w drugim jądrze,
wystąpienie nowotworów jądra w rodzinie,
kontakt z chemikaliami,
wysoki wzrost (statystycznie),
Zespół Klinefeltera,
rasa biała (statystycznie).

Typowe objawy

Objawy na które należy zwrócić uwagę i udać się do urologa to m.in.:

wyczuwalne zgrubienie na jądrze (guzek), twardsze niż reszta,
uczucie rozpierania jądra,
bóle jąder, moszny, zbieranie się płynu, ciężkość moszny, „dziwne uczucie”,
zmiany hormonalne – poziom testosteronu, tempo rośnięcia zarostu, zmiana masy ciała, tkliwe piersi, ginekomastia,
pogorszenie jakości nasienia, bezpłodność,
bóle w okolicach lędźwiowych (ucisk guzów wtórnych),
zwiększone poziomy markerów (LDH, bHCG, AFP),
powiększenie węzłów chłonnych okołoaortalnych lub rzadziej pachwinowych, węzłów śródpiersiowych i nadobojczykowych (przerzuty odległe) – w badaniach obrazowych (USG, TK, MRI).

Profilaktyka I fazy - styl życia

Nowotwór jąder jest stosunkowo rzadkim nowotworem o niejasnej etiologii. Jednak istnieje kilka działań, które można podjąć w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania na ten rodzaj nowotworu:

Unikanie przegrzewania jąder (laptop, komórka, ciasne i nieprzewiewne ubrania)
Niepalenie tytoniu, nieużywanie e-papierosów / vaporyzerów, nienadużywanie alkoholu (ogólna profilaktyka przeciw nowotworom)
Unikanie silnego stresu (ogólna profilaktyka przeciw nowotworom)
Unikanie kontaktu z chemikaliami
W przypadku wad rozwojowych jąder wzmożona czujność i ew. operacyjne ściągnięcie jąder do moszny (temperatura)

Regularne uprawianie sportu, aby dbać o odporność i poziom testosteronu (po usunięciu ew. chorego jądra spadnie)
Zdrowa dieta bogata w warzywa (krzyżowe) i owoce, kwasy omega
Obserwacja zmian męskich cech związanych z hormonami (zarost, tkanka tłuszczowa, tkliwe piersi)
Samobadanie jąder

Profilaktyka II fazy - badania kontrolne

Regularne badania profilaktyczne, w tym samobadanie jąder, odgrywają zasadniczą rolę w wykrywaniu nowotworów jąder we wczesnym stadium (I, II)

Każdy mężczyzna powinien wykonywać:

Samobadanie obu jąder co miesiąc, w kąpieli
USG obu jąder (min. 1x w roku)
Markery nowotworowe z krwi: typowe LDH, AFP i beta-HCG; zmiany poziomu testosteronu (może spaść, jeśli chore jądro, zajęte przez guz lub fazę przedrakową (tzw. IGCN), będzie go mniej produkować LUB może on wzrosnąć, jeśli zdrowe jądro przejmie rolę obu i zwiększy jego produkcję); zmiany poziomu FSH (reguluje pracę jąder).
Ewentualnie USG jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej (rejon pierwszych przerzutów).
Inne badania pacjentów w grupie ryzyka (np. którzy mieli/mają niezstąpione jądra) należy uzgodnić z lekarzem onkologiem/urologiem.

W ramach męskiego przeglądu zdrowia typowo wykonuje się USG obu jąder, zwykle bez markerów z krwi, więc można taki przegląd uzupełnić o te badania, ze względu na możliwość subklinicznej choroby czy też umiejscowienia poza moszną – w jamie brzusznej (bardzo rzadkie przypadki).

Rządowy program

Nie istnieje w tej chwili bezpłatny program profilaktyczny NFZ lub badań przesiewowych dedykowany nowotworom jądra, dlatego każdy mężczyzna musi polegać na swojej uważności onkologicznej i współpracy z lekarzem POZ lub AOS.

Istnieje jednak inicjatywa badań USG jąder (i PSA) związana z ruchem Movember – „Mosznowładcy” Fundacji Kapitan Światełko. Organizuje ona darmowe badania w całej Polsce. Zachęcamy do udziału!

Postępowanie w przypadku niepokojących objawów

UWAGA:

Szukasz wsparcia lub wskazówek? Masz podejrzenie guza jądra?

„Wymacałeś coś” ale nie wiesz co dalej (gdzie się zgłosić)? Nie wiesz jak powinna wyglądać opieka lub leczenie?

Chcesz po prostu pogadać z kimś, kto też przechodził tą chorobę?

Zadzwoń na nasz Jądrowy Dyżur:

+48 733 498 284

Jeśli podejrzewasz u siebie nowotwór jądra (np. wyczułeś guzek lub stwardnienie na jądrze) natychmiast (w ciągu 2-3 dni) umów wizytę u urologa z USG jąder, ewentualnie również USG jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej (wizyta u radiologa). Wykonaj oznaczenie markerów nowotworowych LDH, AFP i bHCG (skierowanie zapewne wystawi urolog lub można je wykonać odpłatnie).

Jeśli obraz USG będzie jednoznaczny, że istnieje guz a nie wodniak czy torbiel/krwiak, a lekarz stwierdzi podejrzenie nowotworu złośliwego, jądro będzie musiało zostać pilnie usunięte w szpitalu urologicznym (tzw. orchidektomia jednostronna/hemikastracja). Zwykle na zabieg czeka się od kilku do kilkunastu dni (im szybciej tym lepiej).

Lekarz stawiający podejrzenie powinien wystawić kartę DiLO (jeśli posiada kontrakt z NFZ, jeśli nie – umów wizytę u lekarza rodzinnego), co przyśpieszy proces diagnostyki i leczenia (legitymuj się nią w szpitalu urologicznym przy zapisie oraz później w przychodni onkologicznej).

W przypadku nowotworów jądra operacja jest tzw. zabiegiem diagnostyczno-leczniczym – jądro wycięte przez pachwinę (lub powłoki brzuszne w przypadku większych rozmiarów) wraz z odcinkiem powrózka nasiennego jest kierowane do badania histopatologicznego. Pobyt w szpitalu trwa 2-4 dni, w zależności od stanu pacjenta po operacji. Na tym rola urologów się kończy (tzn. po wydaniu wyników badania histopatologicznego, pacjentów czekają okresowe kontrole w poradni urologicznej) a dalsze prowadzenie pacjenta powinien przejąć onkolog (urolodzy nie leczą nowotworów jądra jako choroby rozsianej/systemowej).

Dalsze kroki (aktywna obserwacja, leczenie adjuwantowe lub uzupełniające chemioterapią czy radioterapią) zależą od obrazu klinicznego choroby: dokładnego rodzaju nowotworu (wynik histopatologiczny), stopnia zaawansowania (do jego oceny potrzebne jest badanie TK oraz oznaczenia markerów przed operacją, 5, 10 i 15 dni po usunięciu jądra) i decyzji lekarza onkologa w dialogu z pacjentem.

Ten nowotwór jest bardzo rzadki i niestety niektóre ośrodki w Polsce podchodzą nieprofesjonalnie do jego leczenia, stąd warto wybrać najlepszych specjalistów, nawet z dala od miejsca zamieszkania.

Źródła dla dociekliwych

Poniżej źródła, gdzie znajdziesz więcej specjalistycznych informacji:

Materiały zgromadzone w ramach akcji „Mosznowładcy” przez Fundację Kapitan Światełko: https://mosznowladcy.pl/bibliografia

Poradnik „Chwyć byka za rogi” o nowotworach jądra: https://ligawalkizrakiem.pl/images/content/2023/2023-09-22-chwyc-byka-za-rogi/Chwycic_byka_za_rogi.pdf

Projekt „Odważni Wygrywają” dot. profilaktyki nowotworów jądra: https://odwazni.com/

Artykuł naukowy o powyższym projekcie: https://integro.ciniba.edu.pl/integro/eds/recorddetail?db=asn&an=138273570

Materiały NFZ: https://planujedlugiezycie.pl/index.php/aktualnosci/nowotwor-jadra-meska-sprawa/

https://onkologia.org.pl/pl/nowotwor-jadra-czym-jest

https://www.onkonet.pl/dp_nump_rakjadra.php

Wytyczne dot. diagnostyki i leczenia nowotworów jąder:

Amerykańskie NCNN: https://www.nccn.org/guidelines/guidelines-detail?category=1&id=1468

Europejskie ESMO: https://www.annalsofoncology.org/article/S0923-7534(22)00007-2/fulltext

Skandynawia – SWENOTECA: https://www.swenoteca.org/_files/ugd/cd60dc_306fab63794a4cb78d7833fe72edae19.pdf

Starsze zalecenia PTOK (Polska): http://onkologia.zalecenia.med.pl/pdf/zalecenia_PTOK_tom1_07_Nowotwory_ukladu_moczowo-plciowego_20130301.pdf

Społeczności pacjentów i ozdrowieńców

Grupy w social-media i fora dyskusyjne polecane dla ludzi z podejrzeniem, rozpoznaniem nowotworu oraz osób już po zakończonym leczeniu, gdzie możesz znaleźć wsparcie i informacje:

Polskie forum RJforum: http://www.rjforum.pl/index.php

Grupa Facebook „Rak jądra to nie wyrok!!!! Wylecz to !!!! Zwalczyć chorobę. Damy radę.”: https://www.facebook.com/groups/236408323452048

Stowarzyszenie GLADIATOR, zrzeszające pacjentów m.in. dotkniętych nowotworem jądra: http://gladiator-prostata.pl/

Polecamy konsultować metody leczenia z kilkoma specjalistami. W mediach społecznościowych wiele osób promuje alternatywne terapie leczenia głównego lub wspomagającego, które mogą nie być skuteczne.